Զրադաշտականություն
Զրադաշտականությունը միաստվածական կրոն է: Այն իր անունը ստացել է իր հիմնադիր Զրադաշտից (կամ Զրադաշտ) կամ գլխավոր աստծուց՝ Ահուրա Մազդայից, այստեղից էլ՝ Մազդայականություն։ Նրա սուրբ տեքստը Ավեստան է, որը միավորում է դարերի ընթացքում կուտակված տարբեր ծագման տարբեր ավանդներ: Դրանցից միայն Gāthā-ն (կրոնական երգերն են) ուղղակիորեն վերագրելի Զրադաշտ մարգարեին: Զրադաշտականությունը զարգացավ և տարածվեց որպես հիմնական կրոն՝ թե՛ աստվածաբանական, թե՛ ժողովրդագրական և թե՛ քաղաքական առումներով Իրանի և Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջաններում, մինչև իսլամի գալուստը, այսինքն մինչև Սասանյանների պարսկական կայսրության արաբական նվաճումը 7-րդ դարի կեսերին: Իրանում, Հնդկաստանում, Պակիստանում, Տաջիկստանում և Ադրբեջանում այսօր էլ զրադաշտական փոքր համայնքներ կան: Զրադաշտական սփյուռքը բաղկացած է երկու հիմնական խմբից՝ հարավասիական ծագման պարսից և Իրանի զրադաշտականներից: Վերջիններս վերապրել են դարավոր հալածանքներ Իրանում, ինչպես մյուս կրոնական փոքրամասնությունները։ Զրադաշտական համայնքներ կան Թեհրանում, Յազդում և Քերմանում, որտեղ դեռ շատերը խոսում են իրանական լեզվից այլ բարբառով: Իրանում զրադաշտականները երկրի ամենահին կրոնական համայնքն են: Ներկայումս Իրանում կա մոտ 60.000 հազար զրադաշտական: Զրադաշտական, հայկական, ասորի և պարսկական հրեական համայնքները պաշտոնապես ճանաչվել են 1906թ.-ից, և այդ փոքրամասնություններից յուրաքանչյուրին հատկացվում է տեղ Իրանի խորհրդարանում: Մինչ այժմ Իրանի ժողովուրդը, այնուամենայնիվ, պահպանում է զրադաշտական պաշտամունքի շատ ավանդույթներ, ինչպիսիք են գարնան հիմնական տոները, որը համարվում է նոր տարվա սկիզբ (Նավրուզ): Աշխարհի զրադաշտական բնակչությունը գնահատվում է 300.000-ից մինչև 350.000: ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն 2003 թվականը հայտարարեց «Զրադաշտական մշակույթի 3000-ամյակի» տոնակատարության տարի՝ հատուկ միջոցառումներով ամբողջ աշխարհում։
