Իրանի Իսլամական Հանրապետության Սահմանադրությունը

Հաստատվել է 1980 թվականին – Վերանայվել է 1989 թվականին

ՄԱՍ ՎԵՑԵՐՈՐԴ – Օրենսդիր իշխանություն

Առաջին բաժին՝ Իսլամական ժողով

Հոդված 62

Իսլամական ժողովը17 կազմված է ժողովրդի կողմից ուղղակի փակ գաղտնի քվեարկությամբ ընտրված ժողովրդի ներկայացուցիչներից։ Ընտրողների և թեկնածուների պահանջները և ընտրությունների անցկացման եղանակները կորոշվեն օրենքով սահմանված կարգով։

Հոդված 63

Իսլամական ժողովի ներկայացուցիչները պաշտոնավարում են չորս տարի18։ Յուրաքանչյուր նոր օրենսդիր մարմնի ընտրությունները պետք է տեղի ունենան նախքան նախորդ օրենսդիր մարմնի լիազորությունների ավարտը, որպեսզի Իսլամական Հանրապետությունը երբեք չմնա առանց Իսլամական ժողովի:

Հոդված 64

Իսլամական ժողովը կազմված է երկու հարյուր յոթանասուն պատգամավորից, իսկ 1368 թվականի հանրաքվեից հետո, տասը տարին մեկ, երկրի բնակչության թվի ավելացման դեպքում՝ հաշվի առնելով աշխարհագրական, քաղաքական և սոցիալական պայմանները, կավելանա ևս մեկ ներկայացուցիչ՝ առավելագույնը քսան։ Զրադաշտականները և հրեաները համապատասխանաբար կընտրեն Ներկայացուցիչ. Ասորի քրիստոնյաները և քաղդեացի քրիստոնյաները կընտրեն ընդհանուր ներկայացուցիչ. Հայ քրիստոնյաները կընտրեն մեկ ներկայացուցիչ հյուսիսի և մեկ հարավի ներկայացուցիչների, որոնց թիվը և ընտրատարածքների սահմանները սահմանվում են օրենքով։

Հոդված 65

Ընտրություններից հետո Իսլամական ժողովի նիստերը համարվում են կայացած, երբ հավաքվում է ներկայացուցիչների երկու երրորդին համարժեք ներկայության քվորում: Օրինագծերի և օրինագծերի վավերացումը տեղի է ունենում հենց Համագումարի կողմից հաստատված ներքին կանոնակարգին համապատասխան, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ Սահմանադրությունը հատուկ քվորում է նախատեսում։ Ներքին կանոնակարգի հաստատման համար պահանջվում է երկու երրորդի մեծամասնությունը:

Հոդված 66

Վեհաժողովի Նախագահի և Նախագահության19 ընտրությանը, Ներքին հանձնաժողովների թվին և պաշտոնավարման տևողությունը, ինչպես նաև խորհրդակցության մեթոդներին և վեհաժողովի կարգապահությանը վերաբերող հարցերին վերաբերող եղանակները սահմանվում են հենց Վեհաժողովի ներքին կանոնակարգով20:

Հոդված 67

Վեհաժողովի ներկայացուցիչները, առաջին նստաշրջանի կապակցությամբ, պետք է երդվեն և ստորագրեն հետևյալ տեքստը. «Ողորմած և ողորմած Աստծո անունով, ես երդվում եմ Ամենակարողի առջև, սուրբ Ղուրանի և իմ պատվի վրա՝ պարտավորվել պաշտպանել իսլամի սրբությունը և Իսլամական հեղափոխության պտուղները, Իսլամական հեղափոխության արդար սկզբունքը, Իրանի ժողովրդի պատվին և արդարադատության սկզբունքը։ մեզ հավատարմությամբ և նվիրվածությամբ կատարել ժողովրդի ներկայացուցչի պարտականությունները, հաստատակամորեն պաշտպանել երկրի անկախությունն ու պատիվը, առավելագույն հանձնառությամբ պաշտպանել բոլոր քաղաքացիների իրավունքները, միշտ լինել ժողովրդի ծառայության մեջ, պաշտպանել Սահմանադրության ամբողջականությունը և պահել որպես իմ միակ հղումը՝ թե՛ խոսքով, թե՛ գրավոր, իր ժողովրդի անկախության և անկախության երաշխիքը: Կրոնական փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները երդվում են իրենց սուրբ գրքերի վրա։ Վեհաժողովի մեկնարկային նստաշրջանին չմասնակցած ներկայացուցիչները երդվում են առաջին նստաշրջանում, որին նրանք մասնակցում են:

Հոդված 68

Պատերազմի և երկրի ռազմական օկուպացիայի ժամանակ Հանրապետության Նախագահի նախաձեռնությամբ և Համագումարի Ներկայացուցիչների ընդհանուր թվի երեք քառորդի հաստատումից և Պահապանների խորհրդի համաձայնությամբ օկուպացված շրջաններում կամ ամբողջ տարածքում ընտրությունները կասեցվում են սահմանափակ ժամկետով։ Եթե ​​նոր Համագումար չձևավորվի, նախորդ ժողովը մնում է իր պաշտոնում և շարունակում է իր գործունեությունը։

Հոդված 69

Իսլամական ժողովի քննարկումները պետք է լինեն հրապարակային, իսկ ռադիոն և պետական ​​պաշտոնական թերթը պետք է ամբողջական հաշվետվություն տան21։ Արտակարգ իրավիճակներում, երբ դա պահանջում է ազգային անվտանգությունը, Հանրապետության Նախագահի, նախարարներից մեկի կամ վեհաժողովի տասը ներկայացուցիչների խնդրանքով նիստ կանցկացվի դռնփակ։ Վեհաժողովի օրենսդրական ակտերը, որոնք հաստատվել են դռնփակ նստաշրջանների ընթացքում, արժեք են ստանում միայն Ներկայացուցիչների երեք քառորդի կողմից հաստատվելու դեպքում և Պահապանների խորհրդի ներկայությամբ։ Արտակարգ իրավիճակի ավարտից հետո փակ դռների հետևում անցկացված բանավեճերի ամբողջական զեկույցը պետք է ներկայացվի հանրային կարծիքի ուշադրությանը22։

Հոդված 70

Հանրապետության Նախագահը և նախարարները՝ անհատապես կամ հավաքականորեն, իրավունք ունեն մասնակցելու Վեհաժողովի դռնբաց նիստերին և կարող են ուղեկցվել իրենց համապատասխան խորհրդականներով։ Հանրապետության նախագահը, փոխնախագահները և նախարարները պարտավոր են ներկա գտնվել վեհաժողովի նիստերին, եթե ներկայացուցիչները անհրաժեշտ են համարում, և լսվում են, եթե նրանք խնդրում են ելույթ ունենալ: Նախագահին ուղղված Իսլամական ժողովի նիստին մասնակցելու խնդրանքը ենթակա է Ներկայացուցիչների մեծամասնության հաստատմանը:

Երկրորդ բաժին. Իսլամական ժողովի լիազորություններն ու իրավասությունները

Հոդված 71

Իսլամական ժողովը կարող է օրենսդրություն ընդունել բոլոր ոլորտներում՝ սահմանադրական օրենքով սահմանված սահմաններում։

Հոդված 72

Իսլամական ժողովը չի կարող օրենսդրություն ընդունել Սահմանադրության կամ պաշտոնական պետական ​​կրոնի սկզբունքներին ու նորմերին հակասող։ Այս սկզբունքի կիրառումը ստուգելու խնդիրը դրված է Պահապանների խորհրդին23՝ 96-րդ հոդվածում սահմանված մեթոդներով։

Հոդված 73

Սովորական օրենքների մեկնաբանությունը պատկանում է Իսլամական ժողովի իրավասությանը: Այնուամենայնիվ, սույն հոդվածը չի հակասում մագիստրատի` իր գործառույթն իրականացնելիս օրենքները մեկնաբանելու առաջադրանքին:

Հոդված 74

Կառավարության կողմից թողարկված օրինագծերը, Նախարարների խորհրդի կողմից հաստատվելուց հետո, ներկայացվում են Իսլամական ժողով: Վեհաժողովի առնվազն տասնհինգ ներկայացուցիչների նախաձեռնությամբ ներկայացված օրենքների նախագծերը և առաջարկությունները ներկայացվում են խորհրդարանական քննարկման24։

Հոդված 75

Իսլամական ժողովի ներկայացուցիչների կողմից ներկայացված օրինագծերի առաջարկները, առաջարկները և փոփոխությունները, որոնք ենթադրում են պետական ​​եկամուտների նվազում կամ ընդհանուր ծախսերի ավելացում, քննարկման ենթակա են միայն այն դեպքում, երբ նշված միջնորդությունները, առաջարկները և փոփոխությունները ներառում են հստակ մատնանշում այն ​​ուղիներն ու միջոցները, որոնցով նախատեսվում է լուծել եկամուտների և եկամուտների աճի նվազումը:

Հոդված 76

Իսլամական ժողովն իրավունք ունի հարցումներ նախաձեռնել և ստուգումներ իրականացնել երկրի ցանկացած բիզնեսի վերաբերյալ:

Հոդված 77

Միջազգային պայմանագրերը, արձանագրությունները, պայմանագրերն ու համաձայնագրերը պետք է հաստատվեն և վավերացվեն Իսլամական ժողովի կողմից:

Հոդված 78

Ազգային սահմանների ցանկացած փոփոխություն արգելվում է, բացառությամբ ազգի շահերին համապատասխան անհամապատասխան փոփոխությունների, պայմանով, որ դրանք միակողմանի չեն և չեն վնասում երկրի անկախությանը և տարածքային ամբողջականությանը և ստանան Իսլամական ժողովում ընտրված ներկայացուցիչների չորս հինգերորդի հավանությունը:

Հոդված 79

Արգելվում է ռազմական դրություն հայտարարելը և ռազմական կառավարության ստեղծումը։ Պատերազմի և նմանատիպ արտակարգ իրավիճակների դեպքում կառավարությունը լիազորված կլինի ընդունել ժամանակավոր միջոցներ և սահմանափակումներ Իսլամական ժողովի հավանությամբ, սակայն նման հրատապ միջոցների գործողության ժամկետը չի կարող գերազանցել երեսուն օրը: Եթե ​​արտակարգ դրությունը պահպանվի այս ժամկետից հետո, և ընդունված միջոցները ուժի մեջ մնան, կառավարությունը պետք է Իսլամական ժողովից նոր թույլտվություն խնդրի:

Հոդված 80

Կառավարության կողմից արտասահմանում և երկրի ներսում առանց համապատասխան պահանջվող վարկերի, օգնության և սուբսիդիաների տրամադրումը կամ երկարաձգումը պետք է հաստատվի Իսլամական ժողովի կողմից:

Հոդված 81

Խստիվ արգելվում է օտարերկրացիներին առևտրային, գյուղատնտեսական, արդյունաբերական, հանքարդյունաբերության և սպասարկման ոլորտներում ընկերություններ կամ հիմնադրամներ կամ պետական ​​սեփականություն հանդիսացող ձեռնարկություններ ստեղծելու հնարավորություն25:

Հոդված 82

Կառավարության կողմից օտարերկրյա փորձագետների աշխատանքի տեղավորումն արգելված է, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ նրանց աշխատանքը բացարձակապես կարևոր է: Սակայն այս ենթադրությունը չի կարող տեղի ունենալ առանց Իսլամական ժողովի հաստատման։

Հոդված 83

Պետական ​​շինությունները և սեփականությունը, որոնք կազմում են ազգի ժառանգությունը, չեն կարող օտարվել, բացառությամբ Իսլամական ժողովի հաստատմամբ, և միայն այն դեպքում, երբ դրանք եզակի նմուշներ չեն:

Հոդված 84

Համագումարի յուրաքանչյուր անդամ անհատապես պատասխանատու է ազգի առաջ, և իր պաշտոնի ուժով իրավունք ունի իր կարծիքը հայտնել երկրին հուզող ցանկացած հարցի վերաբերյալ ներքին և միջազգային մակարդակով26:

Հոդված 85

Իսլամական ժողովի ներկայացուցիչների պաշտոնը և գործառույթը անձնական են և չեն կարող փոխանցվել այլ անձանց: Իսլամական ժողովը չի կարող իր օրենսդիր իշխանությունը պատվիրակել այլ անձի կամ մարմնի։ Այնուամենայնիվ, երբ դա անհրաժեշտ է դառնում, համաձայն Արվեստ. Համագումարը կարող է իր ներքին հանձնաժողովներին հանձնարարել որոշ օրենքներ մշակելու գործը։ Այս դեպքում, այսպիսով հաստատված օրենքները ուժի մեջ կմտնեն որպես ժամանակավոր միջոցներ և ուժի մեջ կմնան որոշակի ժամկետով և կհաստատվեն Վեհաժողովի կողմից: Դրանց վերջնական հաստատումը լինելու է Իսլամական ժողովի կողմից, Իսլամական ժողովը, համաձայն Արվեստ. 72-ը, կարող է իր ներքին հանձնաժողովներին պատվիրակել կազմակերպությունների, ընկերությունների, պետական ​​հիմնարկների կամ պետության աշխատողների կանոնադրությունը վերջնականապես հաստատելու կամ նշված հաստատումների համար նշանակել կառավարությանը։ Այս դեպքում կառավարության հաստատումները չպետք է հակասեն երկրի պաշտոնական կրոնի հիմունքներին ու նորմերին կամ Սահմանադրությանը։ Այս հաստատումների համապատասխանության ստուգումը` համաձայն Արվեստի: 72, Պահապան խորհրդի պարտականությունն է։ Կառավարության հաստատումները նույնպես պետք է համապատասխանեն երկրի ընդհանուր օրենքին, հաստատումների համապատասխանությունն օրենքին ստուգելու համար դրանք պետք է ներկայացվեն Իսլամական ժողովի նախագահին։

Հոդված 86

Իսլամական ժողովի ներկայացուցիչներն իրենց պարտականությունները կատարելիս բացարձակապես ազատ են արտահայտել իրենց կարծիքը և քվեարկել, և չեն կարող հետապնդվել կամ ձերբակալվել Համագումարում արտահայտված կարծիքների կամ որպես Իսլամական ժողովի Ներկայացուցիչների ձայների պատճառով:

Հոդված 87

Հանրապետության Նախագահն իր նախարարներին ընտրելուց հետո և որևէ այլ նախաձեռնություն ձեռնարկելուց առաջ պետք է ստանա Իսլամական ժողովի վստահության քվեն իր կառավարության համար։ Ավելին, իր պաշտոնավարման ժամանակահատվածում նա կարող է Վեհաժողովից վստահության քվե խնդրել համապատասխան և վիճելի հարցերի վերաբերյալ և Նախարարների խորհրդի ձևավորում:

Հոդված 88

Երբ Իսլամական ժողովի ներկայացուցիչների քառորդը հարց է տալիս Հանրապետության նախագահին, կամ Իսլամական ժողովի ներկայացուցիչը նախարարին հարց է տալիս վերջինիս պարտականություններին առնչվող հարցերի վերաբերյալ, հարցվողը պարտավոր է ներկայանալ Իսլամական ժողով և տալ համապատասխան պատասխաններ առավելագույնը տասը օրվա ընթացքում և երկարաձգել Հանրապետության նախագահի համար միայն մեկ ամսվա ընթացքում: ժողով.

Հոդված 89

1- Իսլամական ժողովի ներկայացուցիչները որոշ դեպքերում, երբ անհրաժեշտ են համարում, կարող են առաջ տանել և անվստահություն հայտնելու առաջարկության ներկայացնել Նախարարների խորհրդին կամ առանձին նախարարներին։ Իսլամական ժողովի կողմից անվստահություն հայտնելու հարցը կարող է քննարկվել միայն այն դեպքում, երբ այն գրավոր ներկայացվի և ստորագրվի առնվազն տասը ներկայացուցիչների կողմից: Նախարարների խորհուրդը կամ հարցաքննվող նախարարը պետք է միջնորդությունը ներկայացնելուց հետո տասնօրյա ժամկետում ներկայանա վեհաժողով, պատասխանի բարձրացված հարցերին և խնդրի վստահության քվե։ Այն դեպքում, երբ Կառավարությունը կամ նախարարը չպատասխանեն միջնորդությանը, Ներկայացուցիչները պարզաբանումներ կտան ներկայացված միջնորդության վերաբերյալ, և Իսլամական ժողովն իր հայեցողությամբ կարող է վավերացնել անվստահության քվեն: Եթե ​​Իսլամական ժողովը չտրամադրի իր վստահության քվեն, Նախարարների խորհուրդը կամ հայցվող նախարարը կհեռացվեն իրենց համապատասխան գրասենյակներից: Երկու դեպքում էլ անվստահության հարցի առարկող առանձին նախարարները չեն կարողանա մաս կազմել Նախարարների նոր խորհրդին, որը ստեղծվելու է նախորդին հաջորդելու համար։ պատշաճ կերպով արձագանքել բարձրացված հարցերին. Եթե ​​Իսլամական ժողովի ներկայացուցիչների երկու երրորդի մեծամասնությունը, լսելով Հանրապետության Նախագահի և Ներկայացուցիչների կողմ և դեմ անվստահություն հայտնելու մասին խոսքերը, կողմ քվեարկի Հանրապետության Նախագահին 2-րդ հոդվածի 10-րդ կետին համապատասխան անգործունակ ճանաչելու մասին, հարցը կներկայացվի Գերագույն առաջնորդին:

Հոդված 90

Յուրաքանչյուր ոք, ով զգում է, որ պետք է վիճարկի Իսլամական ժողովի, Գործադիրի կամ դատական ​​համակարգի կառույցների գործունեությունը, կարող է իր բողոքները գրավոր ներկայացնել Իսլամական ժողովին, որը պարտավոր է հետաքննել և համապատասխան արձագանքել: Այն դեպքերում, երբ վեճը վերաբերում է Գործադիր իշխանությանը կամ Դատական ​​իշխանությանը, Իսլամական ժողովը նրանց է վստահում հետաքննություն իրականացնելու և համարժեք պատասխաններ տալու գործը և ողջամիտ ժամկետում հայտնում է արդյունքը։ Եթե ​​բողոքի առարկան համարվում է ընդհանուր հետաքրքրություն, արդյունքը հրապարակվում է Իսլամական ժողովի կողմից:

Հոդված 91

Սահմանադրությունը և իսլամական սկզբունքները պաշտպանելու համար, երաշխավորելով, որ Իսլամական ժողովի կողմից վավերացված ոչ մի օրենսդրական ակտ չի հակասում դրանց, ստեղծվում է Պահապանների խորհուրդ, որը բաղկացած է հետևյալ անդամներից. Այս վեց անդամների նշանակումը Գերագույն առաջնորդի իրավասությունն է։ 1. Վեց փորձագետ և որակավորված իրավաբաններ իրավունքի տարբեր ճյուղերում՝ ընտրված իսլամական դավանանքի ներկայացուցիչներից, որոնք առաջարկվել են Իսլամական ժողովին Դատական ​​մարմնի նախագահի կողմից2 և նշանակվել հենց Համագումարի քվեարկությամբ:

Հոդված 92

Պահապան խորհրդի անդամներն ընտրվում են և պաշտոնավարում վեց տարի ժամկետով։ Սահմանափակվելով գործունեության սկզբնական շրջանով, վավերականության առաջին երեք տարիներից հետո վիճակահանությամբ ընտրված իրավաբանների երկու խմբերից յուրաքանչյուրի անդամների կեսը փոխարինվում է նույն թվով նորընտիր անդամներով28:

Հոդված 93

Երբ Պահապանների խորհուրդը չի ստեղծվում, Իսլամական ժողովը օրենսդրության իրավունք չունի, բացառությամբ Վեհաժողովի մանդատի վավերացման և Պահապանների խորհրդի անդամ վեց իրավագետների ընտրության դեպքերի:

Հոդված 94

Իսլամական ժողովի կողմից վավերացված բոլոր օրենսդրական ակտերը պետք է ներկայացվեն Պահապան խորհրդի քննարկմանը: Պահապանների խորհուրդը տասնօրյա ժամկետում պետք է ստուգի, որ յուրաքանչյուր օրենսդրական ակտի բովանդակությունը չի հակասում իսլամական սկզբունքներին և Սահմանադրության սկզբունքներին։ Վերոնշյալ սկզբունքներին չհամապատասխանելու դեպքերի հայտնաբերման դեպքում խնդրո առարկա օրենսդրական ակտն ուղարկվում է Իսլամական ժողովի վերանայման: Մյուս կողմից, եթե օրենսդրական ակտը համապատասխանում է, այն ուժի մեջ է մտնում և ենթակա է կիրառման29։

Հոդված 95

Եթե ​​Պահապան խորհուրդը գտնում է, որ տասը օրը բավարար ժամկետ չէ օրենսդրական ակտի ստուգումն ավարտելու համար, ապա կարող է Ազգային ժողովից խնդրել ևս տասը օրով երկարաձգել այդ պահանջը՝ համապատասխան պատճառաբանելով այդ պահանջը։

Հոդված 96

Իսլամական ժողովի կողմից վավերացված օրենսդրական ակտի իսլամական սկզբունքներին համապատասխանության օգտին կարծիքը վավեր է, երբ արտահայտվում է Պահապանների խորհրդի անդամ հանդիսացող կրոնական իրավագետների մեծամասնության կողմից: Օրենսդրական ակտի Սահմանադրությանը համապատասխանության օգտին կարծիքը վավեր է, երբ արտահայտվում է Պահապանների խորհրդի բոլոր տասներկու անդամների մեծամասնությամբ։

Հոդված 97

Պահապանների խորհրդի անդամներն իրավունք ունեն ներկա գտնվել Իսլամական ժողովի նիստերին, երբ քննարկվում են կառավարության օրինագծերը՝ արագացնելու համար։ Սակայն, երբ Իսլամական ժողովը օրակարգ է դնում հրատապ կամ արտակարգ բնութագրերով օրինագիծ, Պահապան խորհրդի անդամները պարտավոր են ներկա գտնվել նիստին և իրենց կարծիքը հայտնել քննվող տեքստի վերաբերյալ։

Հոդված 98

Սահմանադրության մեկնաբանումը Պահապանների խորհրդի իրավասությունն է, որը խորհրդակցում է իր անդամների երեք քառորդի մեծամասնությամբ։ 

Հոդված 99

Պահապան խորհրդին է վստահված Փորձագետների ժողովի, Հանրապետության Նախագահի, Իսլամական ժողովի ներկայացուցիչների ընտրությունների և հանրաքվեների վերահսկումը30։ 


բաժնետոմս
Չդասակարգված