Ավիցեննա (Իբն Սինա)
Իբն Սինան, Աբու Ալի Հոսեյն Բեն Ադբոլահ Բեն Սինան (Արևմուտքում հայտնի է որպես Ավիցեննա) (980-1037), իրանցի նշանավոր իմաստուն, փիլիսոփա, բժիշկ և գրագետ, ծնվել է ք. Բուխարա. Տասը տարեկանում սովորել է Ղուրանը և բազմաթիվ գրական տեքստեր։ Տասնութ տարեկանում նա շատ հմուտ էր տրամաբանության, բնական գիտությունների և մաթեմատիկայի մեջ։ Դրանից հետո նա հետաքրքրվեց աստվածայինով և կարդաց Արիստոտելի Մետաֆիզիկա։ Իբն Սինայի փիլիսոփայական համակարգը, ընդհանրապես և մասնավորապես, նրա որոշ սկզբունքների տեսակետից, ամենախորը և մնայուն ազդեցությունն է թողել նրանից հետո իսլամական փիլիսոփայական մտքի և նաև բարձր միջնադարի եվրոպական փիլիսոփայության վրա։
Պերիպատետիկ մտքի կառուցվածքում նա բերում է նորամուծություններ, պարզաբանում Արիստոտելի մտքի երկիմաստ կետերը, երբեմն ընդլայնում այն և վերջապես փորձում է պլատոնական և նեոպլատոնական մտքի տարրերի օգնությամբ ստեղծել նոր փիլիսոփայական համակարգ, բայց կյանքի իրադարձություններ, հատկապես վաղ. մահը, կիսատ թողեց նրա ջանքերը։ Իբն Սինայի կանոնը մի քանի դարերի ընթացքում, ինչպես իսլամական երկրներում, այնպես էլ ամբողջ միջնադարի Եվրոպայում, գերակշռում էր բոլոր բժշկական գրքերի վրա և զգալի ազդեցություն գործեց դրանց վրա: Աբու Ալի Սինայի աշխատությունները, որոնք կազմված են արաբերեն և պարսկերեն 238 հատորներից, տրակտատներից և նամակներից, վերաբերում են հետևյալ թեմաներին. լեզվաբանություն, հնչյունաբանություն և այլն… և գրեթե բոլորը հասել են մեզ, դրանցից շատերը հրատարակվել են, իսկ որոշները թարգմանվել են տարբեր լեզուներով: Իբն Սինան մահացել է 1037 թվականի հունիսին՝ Ռամադան ամսվա առաջին ուրբաթ օրը, 58 տարեկան հասակում։ Համեդան և նա թաղվեց նույն քաղաքում։ Իրանում Շահրիվար ամսվա առաջին օրը, որը համընկնում էր նրա ծննդյան հետ, կոչվում էր «Բժշկի օր»՝ ի պատիվ նրա հրապարակումների, բժշկական գիտության մեջ ունեցած ավանդի, այս ոլորտում նրա գործունեության և որպես հարգանքի տուրք բժիշկներին:
ՏԵՍ ՆԱԵՒ